A. I. Uemov, Đỗ Thu Thủy dịch - Cách tiếp cận hệ thống trong vấn đề phân loại các khoa học và nghiên cứu khoa học
Vấn đề phân loại tri thức khoa học như là một trong số những vấn đề quan trọng nhất trong phương pháp luận khoa học chiếm một vị trí đáng kể trong các công trình của A. Polikarov. Tác giả bài viết này rất lấy làm hân hạnh đã được cộng tác cùng A. Polikarov nghiên cứu vấn đề lớn này. Hy vọng bằng những nỗ lực chung sẽ đưa ra được những căn cứ mới để phân định, phù hợp với tinh thần của khoa học nửa sau thế kỷ XX.
Trước thập niên 60, với giới triết học ở Liên Xô cũng như ở Bungari và các nước Đông Âu khác thì sự phân loại khoa học duy nhất đúng là dựa theo các hình thức vận động của vật chất. Cơ sở sự phân loại như vậy là do F. Engels đề ra [1, 2]. Quan điểm của Engels được B. M. Kedrov hệ thống lại và trình bày chi tiết [3]. Sau này chúng được phát triển và minh họa chi tiết qua tài liệu khoa học hiện đại trong ba tập sách cũng do tác giả này (tức là B.M. Kedrov) viết [4, 5, 6]. Tư tưởng cơ bản của sự phân loại đó là như sau. Có những hình thức vận động khác nhau, phân biệt nhau ở mức độ phức tạp. Hình thức vận động cao hơn - phức tạp hơn, bao gồm nó hình thức vận động thấp hơn nhưng không quy về đó. Mỗi khoa học nghiên cứu một hình thức vận động nhất định. Trình tự phân bố các ngành khoa học trong sự phân loại chúng xuất phát từ sự phát triển của các hình thức vận động trong diễn tiến lịch sử của hệ mặt trời. Hình thức vận động đơn giản nhất là hình thức vận động cơ học và tiếp đấy, theo mức độ tính phức tạp, là (các hình thức vận động) vật lý, hóa học, sinh học (sự sống). Trình tự này quyết định trật tự tương ứng của các ngành khoa học: cơ học, vật lý, hóa học, sinh học. Mỗi hình thức vận động đều phải có vật mang vật chất tương ứng. Vì lẽ đó, có thể định nghĩa các khoa học thông qua trật tự này. Khi đó, cơ học là khoa học về khối lượng, vật lý học là khoa học về phân tử, hóa học - về nguyên tử, còn sinh học - về liên kết tế bào. Trên bình diện lôgic, điều này rất quan trọng bởi nó cho phép tránh được vòng luẩn quẩn trong việc định nghĩa các khoa học riêng lẻ.
Bổ sung tư liệu
.jpg "Nguyên lý về sự phát triển")
.png)
