.jpg "Nguyên lý về sự phát triển")
Simone de Beauvoir: nhục cảm thân thể và đối thoại triết học (P. I)
Bàn về Simone de Beauvoir (1908-1986) để học tập cái nhân vị đàn bà của con người này ư? Không đâu. Chuyện khó. Beauvoir là một người đàn bà ngoại cỡ. Ngoại cỡ về tư tưởng nữ quyền. Ngoại cỡ về tình yêu và khoái lạc. Đàn bà trên cõi đời này khó ai có thể đạt đến tầm vóc của bà. Tuy nhiên, thái độ hiện sinh của Beauvoir là bài học cho bất kỳ phụ nữ nào muốn vươn đến sự tự do, xác lập một vị thế tự chủ trong cuộc sống.
Hình như cho đến nay, chưa một triết gia nào luận giải về các thuộc tính của phụ nữ sâu sắc và thú vị như Beauvoir. Một số nhà phê bình nữ quyền hậu cấu trúc có thể phê phán sự mâu thuẫn trong tư tưởng hiện sinh của Beauvoir, nhưng không thể phủ nhận rằng, Le Deuxième sexe /Giới thứ hai là nền tảng căn bản để họ xác lập lối viết nữ giới, nhất là lối viết thân thể{1].
Ở đây, xin được đề cập đến yếu tố nhục cảm / sensualité trong Thư tình gửi Nelson Algren. Đây là một phương diện thuộc về lối viết nữ giới/l’É criture femme của Beauvoir, cũng là một phần trong tư tưởng nữ quyền của bà. Dựa trên thư tín và thái độ hiện sinh trong tình yêu, chúng ta có thể "thiết lập" một cuộc đối thoại triết học giữa Beauvoir với triết gia Nietzsche về luận thuyết đàn bà.
1. Nhục cảm thân thể và khoái lạc qua thư tình gửi Nelson Algren
Khoái lạc - từ tôi dùng ở trên không thuần túy để chỉ khoái lạc thân xác. Nó được hiểu như là cái nhân vị đàn bà được hiển lộ trên nhiều phương diện của cuộc sống, trong đó tình yêu là yếu tố căn bản. Sống để viết, hay viết để sống. Cả hai đều đúng với Beauvoir. Chốn tình trường phong phú, sôi nổi như thế giới văn chương của bà. Bao nhiêu cuộc tình đi qua, chỉ bà và quỉ thần mới biết được. Nhưng hai người đàn ông ảnh hưởng sâu đậm nhất đến Beauvoir, đó là triết gia hiện sinh J.P. Sartre (1905-1980) và nhà văn Nelson Algren (1909-1981). Sartre là người bạn đời tri kỷ, còn Nelson là tình nhân say mê. Sartre tôn trọng trí tuệ, thấu hiểu tâm hồn của Beauvoir. Bên Sartre, Beauvoir có thể hiện thực hóa tư tưởng hiện sinh: bản chất của con người là tự do. Nhưng Nelson mới là người đánh thức những đam mê khoái lạc - cái nhân vị đàn bà của Beauvoir.
Khoái lạc - từ tôi dùng ở trên không thuần túy để chỉ khoái lạc thân xác. Nó được hiểu như là cái nhân vị đàn bà được hiển lộ trên nhiều phương diện của cuộc sống, trong đó tình yêu là yếu tố căn bản. Sống để viết, hay viết để sống. Cả hai đều đúng với Beauvoir. Chốn tình trường phong phú, sôi nổi như thế giới văn chương của bà. Bao nhiêu cuộc tình đi qua, chỉ bà và quỉ thần mới biết được. Nhưng hai người đàn ông ảnh hưởng sâu đậm nhất đến Beauvoir, đó là triết gia hiện sinh J.P. Sartre (1905-1980) và nhà văn Nelson Algren (1909-1981). Sartre là người bạn đời tri kỷ, còn Nelson là tình nhân say mê. Sartre tôn trọng trí tuệ, thấu hiểu tâm hồn của Beauvoir. Bên Sartre, Beauvoir có thể hiện thực hóa tư tưởng hiện sinh: bản chất của con người là tự do. Nhưng Nelson mới là người đánh thức những đam mê khoái lạc - cái nhân vị đàn bà của Beauvoir.
Vậy Nelson Algren là ai? Là một nhà văn Mỹ, gốc Do thái, sống tại Chicago. Nổi tiếng với tiểu thuyết L'Homme au bras d'or, 1950. Một tác phẩm được chuyển thể thành phim và tác động sâu xa đến đời sống văn hóa Mỹ. Phần lớn, tác phẩm của Nelson phản ánh hiện thực đen tối của nhân dân Mỹ trong khoảng thời gian trước/ sau Thế chiến thứ hai. Cao to, đẹp trai, thích quyền Anh. Sống đam mê và chết trong khốn cùng, túng quẫn. Một người đàn ông có những đặc tính phù hợp với tư tưởng hiện sinh của Beauvoir[2].
Đó là cú sốc ái tình vào năm 1947, khi Beauvoir đến Mỹ, thuyết giảng cho sinh viên các trường đại học. Mười sáu năm trời ròng rã, kể từ khi hai người gặp nhau (1947-1964), Beauvoir đã viết những bức thư tình nồng nàn, say mê. Trên 300. Con số không nhỏ cho một cuộc tình. Sau khi chết, con gái nuôi của bà là Silvie Le Bon de Beauvoir đã dịch sang tiếng Pháp, với tựa đề: Lettres à Nelson Algren: un amour transatlantique, Paris, Gallimard, 1997/ Thư gửi Nelson, một tình yêu xuyên Đại Tây dương[3]. Cuốn sách đã trở thành đề tài bàn luận sôi nổi của công chúng Paris. Thậm chí, họ xem đây như một thể loại thư tín đặc biệt, có giá trị về mặt giới tính, tiểu sử và văn học.
Sự xa cách về không gian, sự khác biệt về văn hóa, đặc biệt là sức hấp dẫn thân xác đã cuốn hút Beauvoir một cách kỳ lạ. Một cuộc trò chuyện, yêu đương, thậm chí faire l’amour/ làm tình bằng thư đã diễn ra hằng ngày. Đây là thời điểm, Beauvoir ở vào tuổi nồng nàn nhất của người đàn bà: 39 đến 45 - độ đam mê của khoái lạc, theo các nhà tình dục học. Beauvoir yêu bằng tất cả tâm hồn và niềm đam mê thân xác. Không có gì đáng sợ hơn, khi một người đàn bà bộc lộ những khát khao tình dục bị ẩn ức. Beauvoir đã viết bằng hơi thở, bằng cảm giác thân thể, như cách nói của Hélène Cixous: lối viết thân xác. Khoảng cách Paris và Chicago là cả một đại dương. Họ chỉ gặp nhau trong những khoảnh khắc ngắn ngủi. Vì vậy, lại càng dồn nén, khát khao hơn: "Em sẽ làm tình với anh mười lần trong một đêm và ban ngày cũng vậy, cho đến khi em mệt rã rời" (tr. 345). Một nỗi khắc khoải trong đớn đau: "Em đã khóc, vì yêu anh và thiếu vắng anh; em đã nói với anh trong đêm dài; Xin anh đừng đi, hãy ở lại với em, hãy nói với em, như anh làm điều đó trong đêm tối và ánh sáng" (tr. 300).
Tính chất nhục cảm là yếu tố nổi bật nhất trong lối viết thư tình của Simone de Beauvoir. Người đọc bắt gặp tràn lan những hình ảnh thiên về cảm giác thân thể: nhìn ngắm, sờ mó, đụng chạm, nếm. Thậm chí, tác giả Suzanne Roy đã thực hiện một đề tài khoa học để khảo sát tính chất này (xem Sensualité et épistolarité dans lettres à Neson Algren de Simone de Beauvoir/ Nhục cảm và thư tín trong Thư gửi Nelson Algren của Simone Beauvoir[4]. Ở đó, tác giả chứng minh rằng, nhục cảm thân thể là chủ đề chính đối với Beauvoir. Những nơi chốn mà đôi tình nhân đã đi qua, đặc biệt là không gian ân ái trong khuê phòng, đã được Beauvoir lưu giữ lại bằng cảm giác thân thể: "Đến chết, em vẫn còn nhớ, giây phút, khi em vừa đặt vali xuống, và em đã nằm gọn trong cánh tay siết chặt của anh” (tr. 75); "Hãy cảm nhận thân thể của em, trong cánh tay anh" (tr. 295); "Em nhớ lại tất cả... lần đầu tiên, ngày chủ nhật, khi mà thân thể của chúng ta hòa quyện vào nhau" (tr. 216).
Đối tượng của ham muốn thân xác đã hiển lộ trước trang giấy, khiến cho chủ thể/ hành động viết thư luôn cảm nhận được niềm khoái lạc hân hoan. Beauvoir đã hơn một lần, thổ lộ về cảm giác khoái sướng trong trạng thái viết thư tình gửi Nelson: "Em cảm nhận được tình yêu, bởi anh ở trong từng đốt ngón tay của em, khi em viết cho anh". Bất kể nơi đâu, là quán café Flore, hay trong căn phòng ở phố Bucherie, bất kể lúc nào, là những chuyến du lịch hay giảng dạy, người tình Nelson đều hiển hiện trong Beauvoir cùng với trạng thái khoái cảm đó[5].
2. Hiển lộ khoái cảm tình yêu bằng luận đề triết học
Có thể nói, sự bất lực trong niềm giao hoan đã khiến người đàn bà dồi dào tình dục này chuyển hóa vào tác phẩm. Viết, như một sự nếm trải giới tính, một niềm cảm nhận thân xác. Tính từ 1947 đến 1954, là khoảng thời gian Beauvoir viết nhiều nhất. Người tình Nelson Algren đã đi vào sáng tác của Beauvoir trên cả phương diện triết học lẫn văn học. Tiểu thuyết Các vị quan/ Les Mandarins - tác phẩm đoạt giải Goncourt 1954, đưa Simone de Beauvoir lên thành một tên tuổi lớn trên văn đàn Pháp thập niên 60 ở Pháp (Đánh bạt cuốn Đập chắn Thái bình dương, khiến nữ tiểu thuyết gia M. Duras rất hậm hực). Chủ đề trung tâm là thế hệ trí thức dấn thân ở Pháp, sau Thế chiến thứ hai. Nhân vật Lewis Brogan chính là nguyên mẫu người tình Nelson Algren ngoài đời.
Có thể nói, sự bất lực trong niềm giao hoan đã khiến người đàn bà dồi dào tình dục này chuyển hóa vào tác phẩm. Viết, như một sự nếm trải giới tính, một niềm cảm nhận thân xác. Tính từ 1947 đến 1954, là khoảng thời gian Beauvoir viết nhiều nhất. Người tình Nelson Algren đã đi vào sáng tác của Beauvoir trên cả phương diện triết học lẫn văn học. Tiểu thuyết Các vị quan/ Les Mandarins - tác phẩm đoạt giải Goncourt 1954, đưa Simone de Beauvoir lên thành một tên tuổi lớn trên văn đàn Pháp thập niên 60 ở Pháp (Đánh bạt cuốn Đập chắn Thái bình dương, khiến nữ tiểu thuyết gia M. Duras rất hậm hực). Chủ đề trung tâm là thế hệ trí thức dấn thân ở Pháp, sau Thế chiến thứ hai. Nhân vật Lewis Brogan chính là nguyên mẫu người tình Nelson Algren ngoài đời.
Tuy nhiên, ảnh hưởng quan trọng nhất của Nelson đối với Beauvoir, phải kể đến công trình triết học nổi tiếng Le Deuxième sexe/ Giới thứ hai, 1949. Tác phẩm phát hành đến con số kỷ lục: 22.000 bản trong tuần ra mắt đầu tiên. Tư tưởng nữ quyền tiến bộ/ nổi loạn đã khiến giáo hội Rome phải dè chừng. Đó là cuốn đặt nền tảng căn bản cho phong trào nữ quyền trên thế giới. Nó như một cơn sóng mạnh mẽ, cuốn phăng mọi luật lệ của chế độ nam quyền. Với luận điểm "Chúng ta sinh ra không phải là đàn bà: chúng ta trở thành đàn bà/ On ne nait pas femme: on le devient" (Le Deuxième sexe, tr. 285). Nghĩa là, đàn bà sinh ra, không phải đã mang những nhược điểm yếu kém, mà là do sự định kiến và áp đặt của chế độ nam quyền đã khiến họ trở thành như vậy.
Nếu không trải qua những giây phút si mê với người tình nước Mỹ, Beauvoir không thể viết phần "Người phụ nữ si tình" trong Giới thứ hai sâu sắc, nhiệt huyết đến vậy. Viết bằng tiếng nói từ trái tim, từ sự say mê điên cuồng trong tình yêu. Người ta có thể bắt gặp những ý tưởng, câu chữ trong Giới thứ hai qua thư tình gửi Nelson. Các thuộc tính say mê của một người đàn bà si tình đã được Simone de Beauvoir chuyển hóa vào tác phẩm dưới dạng những luận đề triết học. Trong đó, có những luận đề đối thoại với phân tâm học Freud và triết gia Nietzsche, nhằm biện minh cho tinh thần tự do của người phụ nữ.
Tất nhiên, công trình này là kết quả của cả một quá trình nghiên cứu triết học, sinh học, tâm lý và lịch sử về số phận nữ giới. Trước khi gặp Nelson Algren, Beauvoir đã khởi thảo và nung nấu tác phẩm vĩ đại này. Jean Paul Sartre là người ảnh hưởng có tính quyết định đối với tư tưởng triết học hiện sinh của Beauvoir trong Le Deuxième sexe.
Còn nữa...
Theo Tapchinhavan.vn
Đánh giá bài viết?
.png)
