Thế giới của Sophie

Thế giới của Sophie (tiếng Na Uy: Sofies verden), với tựa đề con Một tiểu thuyết về lịch sử triết học (en roman om filosofiens historie), là một tiểu thuyết của nhà văn Jostein Gaarder. Nguyên bản tiếng Na Uy được xuất bản năm 1991. Cuốn sách đã được dịch ra hơn 50 thứ tiếng với hơn 25 triệu bản đã được bán, và được xếp hạng "sách bán chạy nhất thế giới" (the #1 international bestseller) của năm 1995.

Phần lớn nội dung bao gồm các đoạn đối thoại giữa nhân vật chính Sophie và một người đàn ông bí ẩn tên là Alberto Knox, đan xem với các tình tiết ngày càng bí hiểm và kỳ quặc hơn. Đây vừa là một tiểu thuyết, vừa là một hướng dẫn căn bản về triết học phương Tây.

Tác phẩm đã được chuyển thể vào một bộ phim Na Uy, phim truyền hình (đã được phát tại Úc), kịch hát. Ngoài ra, còn có một phần mềm trò chơi trí tuệ dựa theo nội dung của tiểu thuyết này: Sophie's World - PC CD-Rom.

"Thế giới của Sophie" đã được xuất bản lần đầu tại Việt Nam năm 1998, do Huỳnh Phan Anh dịch từ bản dịch tiếng Pháp. Bản dịch tiếng Việt này thiếu một số đoạn so với nguyên bản. Nó còn được nhận xét là có nhiều lỗi chính tả và dùng sai một số thuật ngữ triết học quan trọng.

Năm 2006, nhà xuất bản Tri Thức xuất bản một bản dịch mới.Mục lục.

Giới thiệu nội dung

Cuốn sách này giới thiệu về lịch sử văn hóa và lịch sử triết học phương Tây qua câu chuyện về Sophie và Hilde.

Cuộc sống bình lặng của cô bé Sophie mười lăm tuổi bất ngờ bị xáo trộn bởi những mẩu tin nhắn nặc danh trong thùng thư với những câu hỏi như Bạn là ai? Thế giới từ đâu đến?, và những tấm bưu ảnh bí hiểm gửi từ Libăng đề địa chỉ người nhận "Hilde Møller Knag, gửi qua Sophie Amundsen". Nhiều câu hỏi và những điều bí hiểm khác tiếp tục nảy sinh trong thế giới của Sophie, mà để giải đáp những điều bí hiểm đó, ta cần một hiểu biết về triết học phương Tây. Hilde Møller Knag là ai? Tại sao Sophie liên tục nhặt được những đồ vật của Hilde? Tại sao cô nhận được thư của Hilde? Câu chuyện kết thúc trong khu vườn nhà Hilde tại thành phố nhỏ Lillesand trên bờ biển phía nam Na Uy. Nhưng có khi đó là nơi nó bắt đầu. Alberto Knox, nhà triết học bí ẩn, đưa Sophie đến với tư tưởng của các triết gia lớn của châu Âu. Nhờ đó, dần dần Sophie đã trang bị được kiến thức cần thiết để giải đáp được các bí ẩn xung quanh cô.

"Mỗi người đều có một sở thích riêng. Người sưu tầm tiền cổ hoặc tem nước ngoài, người đan lát, người thích chơi thể thao. Nhiều người thích đọc sách báo. Nhưng thị hiếu về sách báo lại khác nhau rất nhiều. Một số chỉ thích đọc báo và truyện tranh, một số thích tiểu thuyết, trong khi người khác lại thích về sách thiên văn học, động vật hoang dã, hay các khám phá khoa học. 

Nếu tôi lỡ thích ngựa hoặc đá quý, tôi không thể trông đợi mọi người khác đều chia sẻ với tôi. Nếu tôi xem tất cả các chương trình thể thao trên truyền hình với một niềm say mê lớn, tôi phải chấp nhận thực tế rằng có những người thấy thể thao thật buồn tẻ. Chẳng lẽ không có cái gì có liên quan đến tất cả mọi người, kể cả họ là ai và sống ở đâu? Có đấy? Có những câu hỏi mà ai cũng quan tâm. 

Cái gì quan trọng nhất trong cuộc đời? Nếu ta hỏi một người sắp chết đói, câu trả lời là thức ăn. Nếu ta hỏi một người sắp chết rét, câu trả lời là sự ấm áp. Nếu cũng câu hỏi đó được đặt ra cho một người đang cảm thấy cô quạnh và đơn độc, câu trả lời có thể là sự bầu bạn. 

Nhưng khi các nhu cầu cơ bản được thỏa mãn, liệu sẽ có cái gì đó mà ai cũng cần không? Các triết gia cho là có. Họ tin rằng, con người không thể chỉ sống bằng bánh mỳ. tất nhiên, ai cũng cần thức ăn. Ai cũng cần tình yêu và sự quan tâm. Nhưng ngoài ra, vẫn còn một thứ mà ai cũng cần, đó là tìm hiểu xem chúng ta là ai và tại sao chúng ta lại ở đây. 

Mối qua tâm đến chuyện tại sao chúng ta tồn tại không phải là một sở thích thong thường như thú sưu tập tem. Những người đặt ra các câu hỏi đó đã tha gia một cuộc tranh luận kéo dài từ khi con người bắt đầu sống trên hành tinh này. Nguồn gốc của vũ trụ, trái đất và sự sống là câu hỏi lớn hơn và quan trọng hơn việc biết được ai là người giành được nhiều huy chương vàng nhất tại các kỳ Olympic gần đây. 

Cách tốt nhất để tiếp cận triết học đó là hỏi một vài câu hỏi triết học: 

Thế giới đã được tạo ra như thế nào? Có một ý chí hay ý nghĩa nào ẩn sau những gì đang xảy ra hay không? Có hay không cuộc sống sau khi chết? Làm sao ta có thể trả lời được câu hỏi này? Và điều quan trọng nhất, ta nên sống như thế nào? Con người thời nào cũng đặt ra câu hỏi đó. Ta không biết một nền văn hóa nào lại không quan tâm đến chuyện con người là gì và thế giới từ đâu ra. 

Thực ra không có nhiều câu hỏi triết học. Ta mới chỉ hỏi một số câu trong các câu hỏi quan trọng nhất. Nhưng lịch sử đã để cho ta nhiều câu trả lời khác nhau cho mỗi câu hỏi. Cho nên, hỏi còn dễ hơn là trả lời. 

Ngày nay, mỗi cá nhân đều phải tìm câu trả lời của chính mình cho chính những câu hỏi đó. Chúng ta không thể tra từ điển bách khoa xem chúa trời có tồn tại hay không, hoặc có cuộc sống sau thế giới hay không. Từ điển bách khoa cũng không thể bảo ta nên sống như thế nào. Tuy nhiên, đọc về những gì người khác đã tìm có thể giúp ta đinh hình cách nhìn của bản thân về cuộc sống. 

Công cuộc tìm kiếm sự thật của các nhà triết học cũng giống như truyện trinh thám. Có người nghĩ Andersen là tên giết người, người khác lại cho rằng thủ phạm phải là Nielsen hoặc jesen. Đôi khi, cảnh sát phá được một vụ án. Nhưng khả năng họ không phá được một vụ án đó cũng tương đương, mặc dù có một lời giải đáp ở đâu đó. Vậy, ngay cả khi câu hỏi khó trả lời, vẫn có một và chỉ một câu trả lời đúng. Hoặc có một dạng tồn tại sau cái chết hoặc không. 

Khoa học ngày nay đã giải thích được rất nhiều bí ẩn cổ xưa. Chuyện phần tối của mặt trăng trông như thế nào đã từng phủ một tấm màn huyền bí. Đó không phải là cái có thể giải quyết bằng tranh luận, nó đã được hình thành do trí tưởng tượng của mọi người. Nhưng ngày nay, chúng ta biết chính xác nửa tối của mặt trăng trông như thế nào. Một triết gia Hy Lạp sống cách đây hơn hai nghìn năm đã tin rằng triết học bắt nguồn từ khả năng ngạc nhiên của con người. Con người đã cảm thấy ngạc nhiên về sự sống của mình đến mức đã tự đưa ra các câu hỏi triết học đó. Nó giống như xem một trò ảo thuật. Chúng ta không hiểu trò ảo thuật được thực hiện như thế nào, và ta hỏi: nhà ảo thuật làm thế nào để biến một đôi vải trắng thành một con thỏ sống. nhiều người nhìn thế giới bằng sự hoài nghi y như khi thấy nhà ảo thuật bất ngờ lôi ra một con thỏ từ trong một cái mũ mà trước đó người ta đã thấy nó trống rỗng. về trò ảo thuật ta biết nhà ảo thuật lừa dối chúng ta. Nhưng ta muốn biết ông ta đã làm như thế nào. Nhưng đối với thế giới thì khác. Ta biết rằng thế giới không phải một trò nhanh tay nhanh mắt, vì ta đang sống trong đó, ta là một phần của nó. Thực ra, ta là con thỏ trắng được kéo ra khỏi chiếc mũ. Điều khác biệt duy nhất giữa ta và con thỏ đó là con thỏ không ý thức được chuyện nó đang tham gia trò ảo thuật. Còn ta, ta cảm thấy mình là một phần của cái gì đó huyền bí và ta muốn tìm hiểu điều huyền bí đó."